سیاست‌های دولتمردان سابق آمریکا و شورای امنیت درقبال ایران ناکارآمد بوده است ابراز امیدواری کرد که باراک اوباما با سیاست گفت‌وگوی مستقیم با تهران بتواند به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حل این مساله کمک کند.
به گزارش ایسنا متن کامل گفت‌وگوی محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با روزنامه آمریکایی واشنگتن پست به شرح زیر است:
- پرسش: برخی در آمریکا مدعی‌اند که بین سال 2003 و 2007 شما از ایران محافظت کردید؛ چراکه نمی‌خواستید شاهد حمله آمریکا به این کشور باشید، آیا فکر می‌کنید اجازه دادید ایران از مرز خود فراتر رود؟
پاسخ: این یک سوءتفاهم بزرگ است. ما تمام تلاش خود را در ایران انجام دادیم تا مطمئن شویم تاریخچه و وضعیت کنونی برنامه‌های آن درک می‌کنیم و سعی کردیم تا جایی که می‌توانیم و در اختیارمان بود آنها را وادار کنیم همه چیز را آشکار کنند. این ایده برخی افراد مبنی بر اینکه ما خدا هستیم و می‌توانیم از مرزها بگذریم و درها را بگشاییم غلط است. ما چنین قدرتی نداریم. من افتخار می‌کنم که ما تحت چارچوب قدرت محدودی که داشتیم توانستیم دامنه‌ی حساس‌ترین بخش برنامه‌ی هسته‌یی ایران را که برنامه‌ی غنی‌سازی است و اکنون تحت بازرسی کامل آژانس قرار دارد درک کنیم.
- پرسش: آیا برنامه غنی‌سازی ایران تحت بازرسی است؟
پاسخ: ما می‌دانیم که آنها چقدر اورانیوم غنی شده تولید می‌کنند.
- پرسش: با غنای بالا؟
پاسخ: اورانیوم با غنای پایین. ایران حتی بیشتر از قبل با ما همکاری کرد. آنها هنگامی که در سال 2005 (پرونده‌شان) به شورای امنیت سازمان ملل فرستاده شد همکاری خود را قطع کردند. آن تصمیم یک تصمیم سیاسی بود. من شش سال است که تاکید داشته‌ام که سیاست اعتمادسازی بین غرب (و به ویژه آمریکا) و ایران کاملا شکست خورده است. ما حتی یک سانتیمتر هم به جلو حرکت نکرده‌ایم. [آشنایی با ایران هستهای]
- پرسش: آیا فکر می‌کنید امکان‌پذیر است؟
پاسخ: فکر می‌کنم امکان‌پذیر است. من به طور محرمانه و علنی تاکید داشتم که که این امر اتفاق نمی‌افتد مگر در صورتی که یک مذاکره‌ی مستقیم برقرار شود.
- پرسش: منظورتان از اینکه اتفاق نمی‌افتد چیست؟
پاسخ: منظورم اعتمادسازی است. نمی‌توان بدون داشتن مذاکره‌ی مستقیم اعتمادسازی کرد. باراک اوباما رییس جمهور آمریکا گفته است که آماده است بدون پیش‌شرط و بر مبنای اعتماد متقابل با ایران مذاکره‌ی مستقیم داشته باشد. این کاری است که مدت‌ها پیش باید اتفاق می‌افتاد.
- پرسش: پس فکر می‌کنید اوباما کار درستی را انجام می‌دهد؟
پاسخ: من شکی در این باره ندارم. این همان قطعه گمشده پازل بود. تا زمانی که پشت میز ننشینید و درباره شواری‌هایی که در 56 سال اخیر (از سال 1953 زمانی که سیا و MI6 محمد مصدق نخست‌وزیر وقت ایران را برکنار کردند تا حادثه گروگانگیری سفارت آمریکا در ایران) بین ایران و جامعه بین‌المللی به وجود آمده است صحبت نکنید مسائل امنیت منطقه‌ای به خصوص در خاورمیانه هیچ پیشرفتی نخواهد داشت. اینها مربوط به گذشته است؛ اما زمان حال اساسا رقابت قدرت در خاورمیانه بین ایران که ایدئولوژی خاص خود را دارد و آمریکا و برخی از همسایگان ایران است.
- پرسش: پس فکر می‌کنید ایران در برابر غرب قرار دارد؟
پاسخ: خب، این رقابتی بین ایران و غرب است. ایران خواهان این است که نقشش به عنوان یک قدرت منطقه‌ای پذیرفته شود. آنها بر این عقیده‌اند که در حال حاضر قدرتمندترین کشور در منطقه هستند و این تا حدود بسیاری درست است. آنها فکر می‌کنند که اگر فناوری را که به شما اجازه‌ی تولید یک سلاح هسته را در فرصت کوتاهی می‌دهد داشته باشند این امر به آنها قدرت، اعتبار و امنیت می‌دهد. بنابراین یک مساله‌ی امنیتی است که به نقشی که ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای خواهد داشت بستگی دارد.
اینها مسائلی است که با فحاشی از فراز اقیانوس‌ها حل نمی‌شود. وقتی که به ایران لقب بخشی از محور شرارت می‌دهید انتظار نداشته باشید که بگویند خب ما هم برنامه‌ی هسته‌‌ای‌مان را کنار می‌گذاریم. آشکار است که آنها نیز به دنبال امنیت خود برمی‌آیند و شاهد بوده‌اند که اگر شخصی تسلیحات هستهای یا حداقل فناوری آن را داشته باشد تا حدودی از حمله در امان می‌ماند.
به عقیده من تغییر رویکرد اوباما بهترین راه است. این نگرانی وجود دارد که اگر ایران به فناوری هسته‌یی دست یابد از معاهده‌ی منع گسترش تسلیحات هسته‌یی (ان. پی. تی) خارج می‌شود، اورانیوم با غنای بالا و در نهایت سلاح هسته‌یی تولید می‌کند. این "اگر"ها بر مبنای "من به نیات آینده‌ی ایران اعتقاد ندارم" قرار دارند؛ چرا جهان نگران ژاپن که چرخه‌ی کامل فناوری هسته‌یی را دارد نیست؟ برای اینکه این اعتماد وجود دارد که این کشور قصد تولید سلاح هسته‌یی را ندارد.
- پرسش: دولت ژاپن نگفته است که هدفش از بین بردن اسراییل است.
پاسخ: اظهارات خصمانه بسیاری از جانب ایران بیان شده است، اگرچه تا جایی که من می‌دانم ایران خواستار یک راه‌حل یک کشوری برای بحران فلسطین و اسراییل است، نه آنچه رسانه‌ها در خبرهای خود گفته‌اند، یعنی پاک کردن اسراییل از روی نقشه‌ی جهان.
- پرسش: و شما می‌دانید که یک کشوری شدن به مفهوم پایان کار اسراییل است، چرا که تعداد فلسطینی‌ها از یهودیان بیشتر است.
پاسخ: من در این زمینه طرف کسی را نمی‌گیرم. ما باید گذشته را فراموش کنیم و بگوییم که با یک مشکل روبرو هستیم. خاورمیانه رو به افراطی‌گرایی گذاشته است. ایران در جهان اسلام بسیار محبوب است. باید میانه‌روها را قدرتمندتر کرد و یک راه‌حل پیدا کرد. ایران می‌تواند عنصر مثبتی در برقراری امنیت در خاورمیانه باشد. مساله‌ی هسته‌یی تنها نوک صخره‌ی یخی است. مساله‌ی هسته‌یی در پس خود مسائل امنیتی، سیاسی و اقتصادی بسیاری را در بر دارد. باید یک بسته بزرگ داشت و این چیزی است که اوباما درباره‌اش صحبت کرد.
- پرسش: در طول هشت سال اخیر ایران تعداد سانتریفیوژهایی را که در اختیار دارد افزایش داده است.
پاسخ: در این زمینه شکی وجود ندارد و این نیز بخشی از سیاست شکست‌خورده است چرا که این سیاست شکست خورده در تلاش بود پیش از آنکه ایران بتواند در فناوری انرژی هسته‌یی مهارت یابد راه‌حلی پیدا کند. اما همانطور که گفتم آنهایی که تعجیل کرده و گفتند که ما سعی در محافظت از ایران داشتیم. خب ما هر سه ماه یکبار گزارش دادیم که ایران همکاری کامل لازم و یا شفافیت کاملی را که ما خواستار آن هستیم در اختیارمان قرار نداده است و اینکه ایران توضیحات بسیاری را باید ارایه کند. شورای امنیت سه قطعنامه علیه ایران تصویب کرد. آنها کجا هستند؟ آیا به پیشرفت ما کمک کردند؟ آنها به جای اینکه بگویند آژانس از ایران محافظت کرده است آیا به سیاست خودشان نگاهی انداخته‌اند؟ ما از نظر فنی هر چه را از دست‌مان برمی‌آمد انجام داده‌ایم و به این کار نیز ادامه خواهیم داد و آمریکا لازم است سیاست خود را تغییر دهد.
- پرسش: آیا فکر می‌کنید شانسی وجود دارد که گفت‌وگو موفقیت‌آمیز باشد؟
پاسخ: باید تلاش کرد این امر ممکن است موفقیت‌آمیز نباشد، اما من می‌دانم که اکثریت ایران خواستار رابطه‌ی عادی با آمریکا هستند. آنها می‌خواهند بخشی از جامعه‌ی بین‌المللی باشند. هنگامی که بوش به قدرت رسید آمریکا از گفت‌وگو با کره‌ی شمالی خودداری کرد نتیجه این شد که آنها به سلاح هسته‌یی دست پیدا کردند. وقتی گفت‌وگو با ایران را قطع کردیم آنها در فناوری که سیاست غرب سعی در متوقف کردن آن داشت مهارت یافتند. شما به رویکردی متفاوت نیازمندید و من خوشحالم که اوباما بلافاصله این را درک کرد. من امیدوارم ایرانی‌ها درک کنند که او دست خود را به سوی آنها دراز کرده است و آنها باید علاوه بر آن با آژانس همکاری کنند تا حداکثر شفافیت را ارایه کنند. آن دسته از مقامات دولت سابق آمریکا که می‌گویند آژانس از ایران محافظت کرده است بهتر است به سیاست‌های شکست خورده خود نگاهی بیندازد.
- پرسش: شما در ابتدا با حمایت آمریکا مدیرکل (آژانس) شدید اما بعدها آمریکا با شما رفتار بدی داشت.
پاسخ: این اتفاق هنگامی افتاد که جان بولتون، نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل در راس تلاش‌ها برای جلوگیری از انتخاب مجدد من به عنوان مدیرکل آژانس قرار گرفت. آنها موفق نشدند حتی یک کشور را متقاعد به مخالفت با من کنند و من در نهایت به اجماع و با حمایت آمریکا انتخاب شدم. شما می‌توانید با رییس سازمان بین‌المللی مخالفت کنید ما برای این به آنجا نرفته‌ایم که سیاست‌های تنها یک کشور را به اجرا بگذاریم. ما باید مستقل، منصف و عادل باشیم. اگر سازمانی همانند آژانس به عنوان آلت دست یک کشور شناخته شود عملا سقوط خواهد کرد.
- پرسش: آیا این چیزی است که آمریکا انتظار داشت شما انجام دهید؟
پاسخ: آنها هنگامی که در سال 2003 گفتیم ایران سلاح هسته‌یی تولید نکرده است از این حرف خوششان نیامد.
- پرسش: این چیزی است که آژانس گفت؟
پاسخ: ما مدرکی مبنی بر اینکه ایران سلاح هستهای داشت ندیدیم. در سال 2007 سازمان‌های اطلاعات جاسوسی آمریکا در برآورد اطلاعات جاسوسی ملی این کشور گفتند که بله، ایران شاید مطالعاتی در این زمینه انجام داده باشد؛ اما این امر در سال 2003 متوقف شد. حرف ما درباره‌ی ایران و عراق درست درآمد. اینطور نیست که ما با صدای بلند اعلام کنیم که "حرف ما درست بود و حرف آنها غلط بود". آنها باید درک کنند که ما موظفیم درباره آنچه می‌بینیم گزارش دهیم.
- پرسش: کارشناسان گفته‌اند که شما در برابر ایران نرمش به خرج داده‌اید؟
پاسخ: وقتی شورای امنیت قادر به حرکت دادن ایران نبود چطور انتظار دارید آژانس این کار را انجام دهد؟ ما از همه‌ی ابزار خود استفاده کرده و سعی در متقاعد کردن یا اعمال فشار به ایران داشته‌ایم و بازرسی‌های خود را نیز انجام داده‌ایم.
- پرسش: البته آنها می‌گویند که شما از سال 2007 به بعد با ایران قاطعانه رفتار کردید.
پاسخ: ما همواره قاطع بوده‌ایم و هیچ تغییری نکرده‌ایم. من وظیفه‌ی خود را انجام می‌دهم اما وظیفه‌ی من به سیاست‌های آنها بستگی دارد. من در بسیاری موارد به طور محرمانه و علنی به آنها گفته‌ام شما لازم است که با سیاست خود از من حمایت کنید و سیاست شما در حال تاثیرگذاری نیست.
- پرسش: برخی می‌گویند شما از اسراییل به خاطر بمباران راکتور هسته‌یی در سوریه شدیدا انتقاد کردید اما به اندازه کافی به سوریه سخت نگرفتید.
پاسخ: من بدین دلیل با اسراییل قاطعانه برخورد کردم چون آنها قوانین بین‌المللی در زمینه‌ی استفاده از نیروی یکجانبه را زیر پا گذاشتند و قبل از بمباران اطلاعات لازم را به ما ارایه نکردند، چرا که در آن صورت می‌توانستیم به راحتی تشخیص دهیم که آیا سوریه مشغول ساخت یک راکتور هسته‌یی بود یا خیر؟ در این زمینه آمریکا نیز مقصر است چرا که به مدت یکسال (پیش از حمله) و شش ماه پس از بمباران اطلاعات را پیش خود نگه داشت. اکنون ما در تلاشیم همه‌ی سعی خود را بکنیم تا ببینیم سوریه مشغول چه کاری بود اما این مسئله نیز همانند مسئله‌ی ایران است. من نمی‌توانم زودهنگام قضاوت کنم و بگویم که سوریه در حال ساخت یک راکتور هستهای بود زیرا ما اکنون در تلاشیم تشخیص دهیم چه چیزی آنجا وجود داشت.
- پرسش: به چه دستاوردی بیشترین افتخار را می‌کنید؟
پاسخ: من به این افتخار می‌کنم که آژانس اکنون به عنوان یک ابزار معتبر برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی شناخته شده است و پس از پایان کار من همگام با سیاست‌های اوباما در زمینه‌ی خلع سلاح هسته‌یی نقشی مهمتر از پیش را ایفا خواهد کرد.
- پرسش: شما از جا برخاسته و گفتید که عراق یا ایران برنامه‌ی هستهای ندارند؟
پاسخ: من فکر می‌کنم مردم به سیاستمداران اعتماد ندارند و به دنبال کسی هستند که بدون داشتن انگیزه‌های پنهانی حقیقت را به آنها بگوید. این کاری است که ما مشغول انجام آن بودیم.
